Ekran przeciwfiltracyjny chroni czeskie zasoby wody. Realizacja zapisów Umowy polsko-czeskiej, kończącej spór wokół Kopalni Turów.

Podziemny ekran przeciwfiltracyjny

Budowa podziemnego ekranu przeciwfiltracyjnego w pobliżu czeskiej miejscowości Uhelna była działaniem profilaktycznym w celu ochrony czeskich zasobów wód podziemnych przed ewentualnym wpływem Kopalni Turów. Podziemna bariera ma długość ok. 1100 metrów, szerokość ok. 1 m., a jej głębokość wynosi od 65 do 117 metrów. Budowa geologiczna Niecki Żytawskiej, w której położona jest Kopalnia Turów, zdeterminowała dobór właściwej lokalizacji ekranu. Wyniki prowadzonych przez ponad rok pomiarów wód podziemnych w otworach monitorujących działanie bariery, wykazują wzrosty położenia zwierciadeł wód podziemnych nawet do +4.17 m. Również ważne wyniki badań filtracji wód były korzystniejsze, niż te wymagane w umowie polsko-czeskiej. Przeprowadzone analizy i badania jednoznacznie wykazały, że podziemny ekran przeciwfiltracyjny jest w pełni funkcjonalny.

Kopalnia Turów nie jest jedynym obiektem, który może mieć wpływ na poziom wód w górotworze na czeskich terenach przygranicznych. Wrażliwość ujęcia wody we wsi Uhelna położonej w pobliżu Kopalni Turów zależy m.in. od zasilania atmosferycznego, utrzymania reżimu eksploatacji czyli ilości wypompowywanej wody w stosunku do zasobności ujęcia, oraz drenażu jego zasobów przez czeską żwirownią Grabstejn, sąsiadującą z ujęciem. Wspomniane zasilanie atmosferyczne, a mówiąc ściślej jego brak spowodowany suszą, jest kluczową kwestią w niezależnym opracowaniu Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej z 2020 r., przygotowanym na podstawie trzydziestoletniego okresu obserwacji obszaru granicznego z Republiką Czeską, w tym Kopalni Turów.

Strona polska prowadzi monitoring poziomów wód podziemnych we wskazanych w Umowie polsko-czeskiej otworach monitoringowych. Prace wiertnicze nad ostatnim, czwartym otworem zakończyły się w czerwcu 2022 r. Wszystkie otwory monitorujące ekran przeciwfiltracyjny zostały włączone do wspólnej, polsko-czeskiej sieci monitoringu hydrologicznego. Cyklicznie, co 3 miesiące, organizowane są spotkania ekspertów z zakresu geologii i hydrogeologii Czeskiej Służby Geologicznej, Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego, Pełnomocnika Rządu Strony Polskiej oraz przedstawicieli spółki PGE GiEK, w celu przeprowadzenia dokumentowania wydajności wypływów wód w południowej części Kopalni Turów. Poza pracami pomiarowymi w terenie, odbywają się panele dyskusyjne, w trakcie których wymieniane się poglądy ekspertów na temat hydrogeologii rejonu transgranicznego.

Budowa wału ziemnego

W ramach realizacji zapisów Umowy polsko-czeskiej, Kopalnia Turów zobowiązała się również do budowy naziemnego wału, wzdłuż swojej południowej granicy, a jego powstanie ma rozwiać obawy mieszkańców czeskiego przygranicza co do emisji hałasu jak również w celu zasłonięcia widoku na kompleks Turów. W ramach realizacji inwestycji zakończono już wszystkie formalne procedury niezbędne do rozpoczęcia budowy wału ziemnego z nasadzeniami. Formowanie wału rozpoczęto w lipcu 2023 r. i zgodnie z zapisami Umowy polsko-czeskiej jego budowa powinna zakończyć się w ciągu 12 miesięcy. Zgodnie z dokumentacją projektową uzgodnioną ze Stroną czeską, wał będzie miał 5 metrów wysokości, ok. 40 m szerokości w podstawie oraz nieco ponad kilometr długości. W miarę możliwości, wał ziemny po zakończeniu działalności Kompleksu Turów zostanie rozebrany, aby od strony czeskiej dostępny był widok na zbiornik wodny, w który docelowo zmieni się Kopalnia Turów.

Emisja hałasu

W marcu 2022 r. uzgodniono ze Stroną Czeską lokalizację technicznego punktu pomiaru hałasu (TPP) w miejscowości Opolno-Zdrój. Rok później, w tym punkcie rozpoczęto pomiary ciągłe, do których Strona Czeska ma dostęp w trybie online. Ponadto, w ramach podejmowania działań optymalizujących, Kopalnia Turów zastosowała dodatkowe osłony dźwiękochłonne na układach technologicznych a w styczniu br. zakończyła budowę ekranów akustycznych od strony południowo-wschodniej, wzdłuż przenośników zlokalizowanych w pobliżu czeskiej granicy. Ekrany mają formę liniowych parkanów i zostały wykonane z aluminiowych, pochłaniających dźwięk paneli akustycznych. Łączna długość wybudowanych ekranów akustycznych wynosi ok. 2500 m, a ich wysokość jest zróżnicowana i wynosi od 4,5 m do 10 m ponad poziom terenu. Dodatkowo, w celu obniżenia skumulowanego poziomu hałasu w otoczeniu Kopalni Turów, na części przenośników zlokalizowanych przy jej południowej granicy tradycyjne krążniki wymienione zostaną na krążniki cichobieżne. Wymiana krążników w tym rejonie, przyczyni się do obniżenia poziomu generowanego hałasu przy określonych warunkach meteorologicznych – również w kierunku Republiki Czeskiej. W klimacie akustycznym w najbliższym otoczeniu Kopalni Turów nie odnotowuje się przekroczeń dopuszczalnych norm hałasu spowodowanych działalnością turoszowskiej odkrywki.

Ograniczenie emisji do powietrza

Zgodnie z Umową polsko-czeską, Strona Polska zobowiązała się do zainstalowania dwóch stacji automatycznego pomiaru zanieczyszczenia powietrza (APZP) w północnym i południowym sąsiedztwie Kopalni Turów. W kwietniu 2022 r., w wyniku uzgodnień wybrano lokalizację stacji w północnym sąsiedztwie KWB Turów w miejscowości Działoszyn, a w południowym – w miejscowości Jasna Góra. Pod koniec października 2022 r. obie stacje zostały zainstalowane a od 19 stycznia br. zebrane z nich pomiary są przekazywane bezpośrednio Głównemu Inspektoratowi Ochrony Środowiska oraz Stronie czeskiej, zgodnie z zasadami jakości danych w zakresie oceny jakości powietrza, określonymi w przepisach prawa UE. Ponadto, w trosce o zmniejszenie emisji, Kopalnia Turów zainstalowała specjalistyczny system zamgławiania na zasobniku węglowym. Nie odnotowuje się przekroczeń dopuszczalnych norm dla jakości powietrza.

Podstawowym działaniem ograniczającym emisję pyłu z terenów zwałowisk Kopalni Turów, jest prowadzona przez Kopalnię rekultywacja terenów pogórniczych w kierunku leśnym. Proces odbywa się sukcesywnie i na bieżąco w ślad za postępem prac górniczych. Główną funkcją takiej rekultywacji jest ograniczenie erozji wietrznej oraz wodnej, a także wprowadzenie roślinności tlenotwórczej. Realizowana od lat 50. rekultywacja zwałowiska zewnętrznego w Kopalni Turów ukierunkowana była na docelowe zagospodarowanie leśne. Kopalnia Turów zrekultywowała do tej pory blisko 2700 ha, z czego 2300 ha terenów leśnych przekazała Lasom Państwowym. Na terenie zwałowiska zasadzono ok. 27 mln drzew, przez co wskaźnik lesistości w Gminie Bogatynia zwiększył się z 27% do 30%.